نقش حیـاتی ایران در شکلگیری معماری اسلامی ایـن تأسف را دو چندان می سازد که چرا آنقدر تعداد بناهـای برجـا مانـده از نخستین قرون طلوع اسلام کم است؛ در حالی که می دانیم عناصر و مشخصه های معماری ایران پیش از اسلام در ابنیهٔ امویان ، و بعداً در معماری آغاز خلافت عباسی، به وفور وجود دارد. در واقع نخستین بقایای قابل ذکر از ابنیهٔ اسلامی ایران متعلق به اوایل سدهٔ پنجم هجری قمری (سدهٔ یازدهم میلادی) است، که درآن زمان انتقال از صورتها و عناصر معماری ساسانی به اسلامی تقریباً به مرحلهٔ نهایی خود رسیده بود.